Tin Tức

Tổng hợp các thông tin cần biết về cỏ Vetiver (Cỏ Hương Bài)

Cỏ Vetiver hay Vetiver Grass còn được gọi tên tiếng Việt là cỏ Hương bài hay cỏ Hương lau. Tên khoa học là Chrysopogon zizanioides L. (tên cũ là: Vetiveria zizanioides L., ). Đây là loài thực vật có thể phát triển với biên độ rất rộng trong nhiều điều kiện khí hậu và đất đai, nó có thể trồng ở bất cứ nơi nào thuộc vùng khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới và Địa Trung Hải. Đây là đặc tính độc đáo mà ít có loại thực vật nào có được.

Cỏ Vetiver khi được trồng thành những băng cỏ ken dày, đây là điểm cực kỳ quan trọng trong hầu hết các ứng dụng của hệ thống cỏ Vetiver đối với đất và ổn định mái dốc. Hệ thống cỏ Vetiver có thể được sử dụng để bảo vệ các lưu vực sông và tái sử dụng nước cũng như các vấn đề liên quan đến xử lý môi trường như: (1) chống sạt lở, và (2) hiện tượng phú dưỡng, các kim loại nặng và dư lượng thuốc trừ sâu có trong rò rỉ các nguồn nước thải độc hại.

1. Một số đặc điểm chính của cỏ Vetiver

1.1. Đặc điểm hình thái

Cỏ Vetiver không có thân ngầm, nhưng bộ rễ đồ sộ của nó phát triển rất nhanh, trong một số điều kiện, ngay trong năm đầu tiên rễ đã ăn sâu tới 3-4m. Phần thân trên mặt đất của cỏ Vetiver mọc thẳng đứng và rất cứng, chắc. Sức chống chịu sâu bệnh cao.

1.2. Đặc điểm sinh lý

Cỏ Vetiver có sức sống vô cùng mãnh liệt, thích hợp với nhiều loại địa hình và thổ nhưỡng khắc nghiệt. Chịu được những biến đổi lớn về khí hậu như hạn hán, ngập úng và khoảng dao động nhiệt độ rất rộng, từ -22 đến 55 độ C.

1.3. Đặc điểm sinh thái

Khi trồng ở những nơi nền đất không ổn định, dễ bị sạt lở, xói mòn, cỏ Vetiver trước hết giúp hạn chế được sạt lở, xói mòn, tiến tới ổn định nền đất (đặc biệt là nơi đất dốc), tiếp đó giúp cải thiện điều kiện môi trường, vi khí hậu, để sau đó có thể trồng được những loài cây khác mà ta muốn. Với những đặc điểm như vậy, có thể coi cỏ Vetiver như là giống cây tiên phong ở những vùng đất xấu.

1.4. Khả năng trở thành cỏ dại

Vetiver là giống cỏ không tham lam, không xâm hại đến các cây cỏ khác. Nó không có thân bò ngang, cũng không có thân rễ mà chỉ phát triển bằng cách sinh sản vô tính từ rễ hoặc hom, do vậy nó không có nguy cơ trở thành cỏ dại, và không gây hại cho môi trường.

2. Giống cỏ Vetiver

Có 12 giống cỏ Vetiver đã được biết đến nhưng chỉ có 2 giống được trồng phổ biến.

2.1. Giống Vetiveria zizanioides L.

Ở Ấn Độ có 2 dòng V. zizanioides là:

  • Dòng Bắc Ấn, có ra hoa kết hạt.
  • Dòng Nam Ấn, không hoặc rất ít ra hoa kết hạt.

Dòng Nam Ấn có thể trồng để giữ đất và nước ở nhiều nơi trên thế giới. Tốt nhất trong số này là giống Monto (Australia), giống Sunshine (Hoa Kỳ), giống Vallonia (Nam Phi) và giống Guiyang (Trung Quốc).

2.2. Giống Vetiveria nemoralis

Đây là giống có thể ra hoa kết hạt, có nguồn gốc và mọc rộng rãi ở các vùng núi cao ở Thái Lan, Lào, Việt Nam.

  • V. zizanioides: Mọc cao to, thân cứng và khỏe; Bộ rễ dày hơn và mọc sâu.
  • V. nemoralis: Thân thấp, mềm; Bộ rễ ngắn; Và quan trọng là loại này có khả năng phát tán.

Các giống cỏ khác nhau có đặc tính và khả năng ứng dụng là hoàn toàn khác nhau. Vì vậy cần cẩn trọng trong việc lựa chọn giống Vetiver trước khi bắt đầu trồng trọt và nhân giống trên diện rộng.

3. Các ứng dụng chính của cỏ Vetiver

Một số ứng dụng chính của cỏ Vetiver trong đời sống có thể kể đến như:

  • Trồng cỏ Vetiver cho mục đích giữ đất và nước, cũng như các ứng dụng khác trong canh tác nông nghiệp, đặc biệt trong nông nghiệp thuận tự nhiên và phi hóa chất.
  • Trồng cỏ Vetiver cho mục đích chống sạt lở, xói mòn, giảm thiệt hại do thiên tai, và bảo vệ cơ sở hạ tầng (như đường cao tốc, bờ sông, mố cấu, xâm thực và cát bay vùng biển,v.v.)
  • Trồng cỏ Vetiver để xử lý ô nhiễm đất và nước (bao gồm ô nhiễm nông nghiệp, ô nhiễm sản xuất, nước rỉ rác, và phục hồi các vùng khai thác mỏ, v.v.)
  • Rễ cỏ Vetiver có hương thơm rất quý, được sử dụng để nghiền bột làm hương đốt hoặc chưng cất tinh dầu dùng cho ngành công nghiệp dược phẩm, mỹ phẩm và nước hoa.
  • Sử dụng lá cỏ Vetiver để lợp nhà và chế tác các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
  • v.v…

Các nghiên cứu ứng dụng cỏ Vetiver đã được triển khai trên quy mô lớn và bài bản. Bạn có thể tìm thấy rất nhiều công trình nghiên cứu về ứng dụng của Vetiver thông qua Internet. Tất cả các ứng dụng kể trên đều đã được chứng thực là có kết quả tốt và đã được triển khai rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới.

Tại Việt Nam, rất nhiều bộ, ban ngành đã ký các quyết định cho phép sử dụng cỏ Vetiver vào các mục đích canh tác bền vững, xử lý nước thải, giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ cơ sở hạ tầng v.v… và cho phép lưu hành cũng như tự do nhân giống cỏ Vetiver trên diện rộng.

4. Nhược điểm và tác hại của cỏ Vetiver

Tác hại quan trọng nhất cần cân nhắc trước khi canh tác và du nhập một loại cỏ đó là khả năng xâm lấn và phát tán thành cỏ dại. Tuy nhiên, với giống cỏ Vetiver bạn có thể lựa chọn rất nhiều giống không có nguy cơ này.

Về nhược điểm của cỏ Vetiver trong quá trình canh tác và ứng dụng có thể kể đến như:

  • Vetiver không chịu được bóng râm, nhất là ở giai đoạn đầu.
  • Các hàng cỏ Vetiver trồng theo đường đồng mức chỉ phát huy tác dụng khi cây đã phát triển tốt.
  • Vetiver chỉ thực sự phát huy tác dụng nếu chúng tạo thành hàng rào kín.

5. Phương pháp nhân giống và chăm sóc cỏ Vetiver

5.1. Nhân giống

Có 4 phương pháp thường được dùng để nhân giống cỏ Vetiver:

  • Tách khóm đã trưởng thành thành nhiều cây để trồng rễ trần.
  • Nhân giống từ các bộ phận của cây mẹ.
  • Trồng bằng chồi hoặc nuôi cấy chồi trong ống nghiệm để có số lượng cây giống.
  • Nuôi cấy mô từ một phần của cây mẹ để nhân được nhiều cây giống.
  • Trong đó, phương pháp tách khóm đã trường thành thành nhiều cây để trồng rễ trần là đơn giản, rẻ tiền và được áp dụng phổ biến nhất hiện nay.

5.2. Lưu ý về việc chuẩn bị vườn ươm giống cỏ Vetiver

Chuẩn bị vườn ươm nhân giống cỏ Vetiver nên tuân theo một số lưu ý sau đây:

  • Chất đất: Tốt nhất là dùng đất cát pha hoặc đất nhiều mùn để dễ nhổ, ít gây tổn thương cho rễ và cổ rễ.
  • Địa hình: Khi mới trồng, cỏ non dễ bị còi cọc do nước đọng. Vì vậy, nên chọn nơi đất hơi dốc để tránh đọng nước khi có mưa hoặc khi tưới quá nhiều.
  • Bóng râm: Có ảnh hưởng xấu đến sự sinh trưởng, phát triển của cỏ Vetiver, vì vậy nên ươm ở nơi đất trống.

5.3. Chăm sóc cỏ Vetiver

Tùy vào mục tiêu canh tác sẽ có những hướng dẫn chăm sóc cỏ Vetiver khác nhau. Tuy vậy, nhìn chung thì cỏ Vetiver là loại cỏ ít tốn công chăm sóc, có khả năng chống chịu và khả năng tự sinh tồn cao. Cách chăm sóc cơ bản nhất khi trồng cỏ Vetiver có thể kể đến như:

  • Tưới đủ nước ở giai đoạn cây non mới trồng chưa bén rễ rộng.
  • Bảo vệ khỏi bị trâu bò ăn cỏ ở giai đoạn non.

    6. Các câu hỏi thường gặp về cỏ Vetiver

    6.1. Tôi có thể mua giống cỏ Vetiver ở đâu?

    Ở Việt Nam,  chúng tôi sẽ tư vấn và đảm bảo cung cấp cho bạn giống cỏ tốt nhất cho mục tiêu canh tác của bạn.

    Bạn có thể liên hệ trực tiếp với nhân viên  để được tư vấn hoặc tìm hiểu thêm thông tin tại các mục sau:

    • Giống cỏ Vetiver để xử lý ô nhiễm đất, nước và bảo vệ môi trường.
    • Giống cỏ Vetiver chống sạt lở, xói mòn.
    • Giống cỏ Vetiver cho dự án nông nghiệp thuận tự nhiên.
    • Giống cỏ Vetiver trồng làm nguyên liệu sản xuất tinh dầu.
    • Giống cỏ Vetiver trồng làm hương nhang, đồ thủ công.

    6.2. Tôi cần lưu ý gì khi mua giống cỏ Vetiver

    Có tới 12 giống cỏ Vetiver khác nhau đã được xác định và đặc tính của mỗi giống này là rất khác nhau. Do vậy, để tránh mua nhầm giống cỏ không phù hợp với mục đích ứng dụng của bạn, bạn nên:

    • Lựa chọn đơn vị cung cấp giống uy tín, có khả năng xác thực và chứng minh đúng tên khoa học và nguồn gốc của giống cỏ mà họ cung cấp.
    • Không nên mua các giống có khả năng phát tán bằng hạt. Do vậy, đừng bao giờ mua hạt giống cỏ Vetiver, chỉ mua hom giống.

    Hãy liên hệ với OlaFarm khi bạn cần tư vấn thêm để chọn mua giống cỏ Vetiver nhé.

    6.3. Việt Nam có sản xuất được tinh dầu Vetiver số lượng lớn không?

    Đa phần tinh dầu Vetiver trên thị trường hiện tại là tinh dầu nhập khẩu. Có một số đơn bị bước đầu thử nghiệm chưng cất tinh dầu cỏ Vetiver nhưng quy mô còn tương đối nhỏ lẻ.

    Herbbank Việt Nam là một trong những đơn vị tiên phong trong việc trồng và chưng cất tinh dầu cỏ Vetiver ở quy mô lớn. Nếu có nhu cầu về nguồn cung ứng tinh dầu vetiver số lượng lớn, bạn có thể liên hệ với Herbbank Việt Nam để được hỗ trợ.

    6.4. Cây cỏ Vetiver hay Hương bài mà OlaFarm đang giới thiệu có vẻ không giống với cây Hương bài mà tôi biết?

    Ở Việt Nam, tên Hương bài đang được dùng để nói về hai loại cây khác nhau về hình dáng cũng như về họ thực vật.

    • Loại 1: Hương bài còn có tên khác là Hương lau, cỏ Vetiver. Tên khoa học là Chrysopogon zizanioides L. hay Vetiveria Zizanioides – Chính là cây mà chúng tôi đang giới thiệu phía trên.
    • Loại 2: Hương bài, còn gọi là cát cánh lan, lưỡi đòng, huệ rừng, rẻ quạt. Có tên khoa học là Dianella ensifolia DC. Là cây bản địa, được trồng và mọc hoang ở nhiều nơi trong nước ta. Cây này được trồng nhiều cho mục đích thu rễ, nghiền bột làm hương đốt. Khác với loại 1 hoàn toàn về hình dáng và họ thực vật.

    Có thể bạn đang nhắc đến cây Hương bài loại 2 (Dianella ensifolia DC). Còn chúng tôi thì đang giới thiệu về cây Hương bài loại 1 (Chrysopogon zizanioides L. hay Vetiveria Zizanioides)